Stvaralačka košnica Andrić grada protekle subote je iznedrila temelj još jednog, novog projekta. Ovoga puta reč je o igranom filmu koji bi režirao proslavljeni Emir Kusturica u saradnji sa dr Gideonom Grajfom, svetski priznatim ekspertom za Aušvic.
Bila je to scena koja možda ostaje za istoriju – u poslovičnoj užurbanosti koja krasi zbivanja u Andrić gradu, u multipleksu “Doli Bel”, u kojem su se smenjivali događaji, dr Grajf i Kusturica, pred licem brojnih prisutnih, započeli su razgovore o filmu koji bi, konačno, prikazao dubinu pakla ustaškog logora uništenja Jasenovac.
Dvojica starih poznanika, saradnika i prijatelja, razgovarali su neposredno po završetku tribine na kojoj je dr Grajf iscrpno govorio o rezultatima svojih istraživanja, sabranim u njegovoj nedavno objavljenoj knjizi, “Jasenovac – Aušvic Balkana – Ustaška imperija okrutnosti”. O toj monumentalnoj studiji, štampana je u Tel Avivu na srpskom, hebrejskom i engleskom jeziku.
Izdavači monografije su Institut
za Holokaust Šem Olam iz Izraela, Fondacija za projekte o Holokaustu iz
Majamija (SAD) i Akademski koledž Ono iz Izraela. Podsetimo, u ovoj studiji
profesor Grajf, svetski poznat borac protiv revizije istorije, iznosi uporednu
analizu dva, prema njegovom sudu, “najstrašnija logora smrti i
uništenja” – Aušvica i Jasenovca.
Obraćajući se prisutnima na
početku promocije, Emir Kusturica je izneo stav da je ovaj događaj važan
trenutak u istoriji Višegrada.
– Iskustvo najvećeg stratišta srpskog naroda od Kosovske bitke, krivicom
hrvatskih ustaša, ali i našom krivicom, pokazuje da nismo u stanju čak ni da
popišemo žrtve koje su tamo stradale. Iz toga proističu sve nevolje u kojima mi
živimo danas – naveo je Kusturica.
S naročitom pažnjom prisutni su
saslušali svedočenje Jelene Buhač Radojčić i Gojka Romčevića Mraovića,
svojevremeno dece-logoraša, koja su upoznala strahote logora Jasenovac, Stara
Gradiška i Jastrebarsko.
Iz opsežnog izlaganja dr Grajfa, dva su bitna
momenta:
– Uprkos svim polemikama o broju
stradalih u Jasenovcu, odgovorno tvrdim da je oko 700.000 ljudi na brutalan
način ubijeno u tom logoru. Ako uzmemo u obzir i sve mučenike koji su izgubili
život na putu do Jasenovca, taj broj bi mogao da bude i veći – rekao je dr
Grajf.
Knjiga dr Grajfa “Plakali smo bez suza” – pisana na osnovu svedočenja zonder komandosa iz Aušvica – poslužila je kao predložak mađarskom režiseru Laslu Nemetu za snimanje filma ,”Šaulov sin”, za koji je Nemet 2016. godine dobio Oskara za najbolji inostrani film i Zlatni globus u istoj kategoriji.