Džon Kapelo, predsednik fondacije „Misija Halijard“ koga je predsednik Srbije, Aleksandar Vučić, juče odlikovao ordenom Kađorđeve zvezde prvog stepena, danas je posetio Ivanjicu, rodno mesto đenerala Draže Mihajlovića.
„Misija Halijard“, poznata i kao „Operacija Vazdušni most“ odigrala se 1944. godine kada su pripadnici vojske Draže Mihajlovića spasili više od 500 savezničkih pilota, koje su Nemci oborili iznad Jugoslavije.
Upravo negujući sećanje na ovaj događaj, Kapelo i njegovi saradnici osnovali su fondaciju čiji je glavni cilj pobošanje i osnaživanje odnosa između Srbije i Sjedinjenih Američkih država, koji su tokom Drugog svetskog rata bili na istoj, pobedničkoj strani istorije.
Ispred spomenika Čiča Draži u centru Ivanjice, Kapelo je rekao da je prvi put ovde ali će ubuduće njegove posete biti intezivnije.
Prommocijom fondacije neguje se sećanje na ovaj važan istorijski događaj koji ne sme biti zaboravljen.
Za ogroman trud i zalaganje u predstavljanju Srba kao bratskog, požrtvovanog i plemenitog naroda na tlu Amerike, Kapelo je odlikovan ordenom Karađorđeve zvezde prvog stepena.
Predsednik opštine Ivanjica, Momčilo Mitrović, iskazao je zadovoljstvo što je dan nakon vrednog odlikovanja, imao čast da ugosti gospodina Džona Kapela.
Saveznička strategija masovnog bombardovanja gradova tokom Drugog svetskog rata jednim delom zahvatila je i balkanske zemlje, uključujući i Jugoslaviju i Srbiju. Brutalnost rata podrazumevala je brojna razaranja, što je bila i sudbina srpskih gradova koje je bombardovala uglavnom američka avijacija. Sve je bilo deo opšte savezničke strategije, koja je na domaćem terenu dodatno dopunjavana pojedinačnim zahtevima četnika i partizana za gađanje taktičkih ciljeva.
Jedan deo savezničkih aviona oboren je iznad područja Jugoslavije. U spasavanju i evakuaciji oborenih avijatičara učestvovala su oba pokreta otpora – četnici i partizani. Najpoznatija operacija nosila je naziv „Halijard“, i izvedena je u organizaciji Jugoslovenske vojske u Otadžbini (JVuO) – četnika generala Mihailovića i američke obaveštajne službe (OSS), sa centrom u južnoj Italiji. Prva evakuacija iz Pranjana organizovana je 10. avgusta 1944, koja je ujedno je i najveće pojedinačno spasavanje američkih avijatičara tokom Drugog svetskog rata.
Operacija „Halijard“, u užem smislu, vezana je za improvizovani aerodrom u selu Pranjani kod Gornjeg Milanovca, na koji su dovođeni svi avijatičari koje je spasila JVuO na teritoriji cele Srbije, delom i istočne Bosne. Istraživanje prati sudbinu preko 100 američkih aviona i njihovih posada, od akcija bombardovanja, preko njihovog obaranja, potom spasavanja avijatičara, i na kraju evakuacije, koje su osim u Pranjanima organizovane u Koceljevi kod Valjeva i Boljanićima kod Doboja. Istraživanje je usmereno i na evakuacije koje su u Srbiji organizovale partizanske snage.
Uporedo s akcijama bombardovanja srpskih gradova i evakuacije američkih avijatičara, prikazuje se i analizira okupaciona, četnička i partizanska propaganda, koja je svakodnevno pokušavala da utiče i na promenu ponašanja ljudi, i podstakne ih na poželjno delovanje. Pored toga rat, kao i sve druge konfliktne situacije u društvu, uzrokuje spontano širenje raznih glasina, neistina, poluistina i dezinformacija, koje su zajedno sa ratnom propagandom povratno uticale na ljude i donošenje mnogih važnih vojnopolitičkih odluka.